<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
پرولاکتین (به انگلیسی: Prolactin) هورمونی است که از بخش قدامی غده هیپوفیز آزاد می‌شود. ترشح پرولاکتین با آزاد شدن هورمونهایی از هیپوتالاموس تنظیم می‌شود. به نظر می‌رسد دوپامین عامل مهارکننده اصلی ترشح پرولاکتین است.
اثرات
این هورمون اثر افزایش دهنده و تولید کننده شیر در مادران شیرده دارد و زیادی ترشح آن موجب آمنوره و ناباروری می‌شود.
پرولاکتين هورمونی است که از سلول های لاکتوتروف هيپوفيز ترشح می شود .
اين هورمون از 199 اسيدآمينه تشکيل شده و ساختمان آن مشابه ساختمان هورمون رشد است. نقش اصلی پرولاکتين تحريک رشد و نمو پستان ها و راه اندازی و تداوم شيردهی است. با وجود اين ، توليد شير به حضور هورمون های انسولين، استروئيدهای قشرغده فوق کليه، استروژن، پروژسترون و هورمون های تيروئيدی هم نياز دارد.
اثرات ديگر پرولاکتين به دستگاه توليد مثل مربوط می شود. پرولاکتين تعداد گيرنده های LH روی جسم زرد تخمدان ها و سلول های لايديک بيضه ها را افزايش می دهد. اين کار ، منجر به افزايش ساخت و ترشح پروژسترون در زنان و تستسترون در مردان می شود .
پرولاکتين اثرات خود را از راه گيرنده هايی که فعاليت تايروزين کينازی دارند به انجام می رساند . گيرنده های پرولاکتين تنها در صورت جفت بودن (به شکل ديمر) می توانند فعاليت کنند. از اين رو، برای فعال کردن آن ها دو مولکول پرولاکتين نياز است .
عوامل اثرگذار بر ترشح
تحريک لمسی نوک پستان و پيرامون آن محرک اصلی ترشح پرولاکتين از لاکتوتروف های هيپوفيز است. ترشح پرولاکتين در مردان نيز رخ می دهد . البته، برخی از نويسندگان عنوان کرده اند که ترشح اين هورمون در مردان با تحريک نوک پستان آغاز نمی شود .
محرک های ديگری که باعث ترشح پرولاکتين می شوند :
· نزديکی جنسی و تحريک دهانه ی رحم
· تنش های روحی و فيزيکی
· هورمون آزاد کننده ی تيروتروپين ( TRH )
تعداد گيرنده های TRH روی لاکتوتروف ها با فيدبک منفی هورمون های تيروئيد کاهش و با استروژن ها افزايش می يابد. از اين رو، در پی ترشح استروژن دردوران بلوغ ، ترشح پرولاکتين افزايش می يابد و در بارداری افزايش بيشتری نشان می دهد. استروژن ها باعث تکثير سلول های لاکتوتروف نيز می شوند. ترشح پرولاکتين از عمل نظارتی هيپوتالاموس نيز اثر می پذيرد. هيپوتالاموس با ترشح دوپامين از ترشح پرولاکتين جلوگيری می کند .
نارسايی های پرولاکتينی
ترشح پايه ای پرولاکتين در حالت عادی به صورت ضربانی و اوج ترشح آن هنگام خواب است. هيچ گونه وضعيت بالينی که با کاهش پرولاکتن مرتبط باشد، گزارش نشده است. اما ، اين کمبود در روند شيردهی زنانی که تازه بچه به دنيا آورده اند می تواند اشکال ايجاد کند.
ترشح بيش از اندازه ی پرولاکتين با نشانه های گوناگونی در زنان و مردان همراه است. در زنان، معمول ترين نشانه ها، قطع قاعدگی، تراوش شير از پستان ها و نازايی است. در مردان معمول ترين نشانه ها ، کاهش ميل جنسی ، سردرد، سردی ، بزرگ شدن پستان ها و ناباروری است. اين اثرات را به عمل مهاری پرولاکتين بر GnRH نسبت داده اند.
چند عامل می توانند باعث افزايش بيش از اندازه ی ترشح پرولاکتين شود:
· تومورهای ترشح کننده ی پرولاکتين؛ اين تومورها در چند سال آرام آرام در هيپوفيز رشد می کنند .
· کمبود ترشح هورمون های تيروئيد؛ در اين حالت TRH که ب رای جبران افزايشيافته است باعث بالا رفتن پرولاکتين می شود .
· اختلال در کارکرد سلول های ترشح کننده ی دوپامين؛ چنين اختلالی در پی درمان با داروهای ضد دوپامين نظير کلرپرومازين و هالوپريدول(که برای درمان شيزوفرنی به کار می روند ) و داروی ضد استفراغ متوکلوپرومايد رخ می دهد .
· تنش های روحييا فيزيکی همچون عفونت؛ ترشح پرولاکتين چنان به اثرات تنش حساس است که جراحت کوچک حاصل از گرفتن نمونه ی خون از بازو به منظور انجام سنجش هورمون پرولاکتين ممکن است سطح آن را به ميزان چشمگيری افزايش دهد .
سنجش ميزان هورمون
از آن جا که ميزان توليد و ترشح پرولاکتين از عوامل گوناگونی اثر می پذيرد ، در اندازه‌گيری آن دقت زيادی بايد به کار برده شود:
· بيمار نبايد هيچ گونه دارويی مصرف کرده باشد .
· خونگيری ساعت 8 صبح و به صورت ناشتا انجام گيرد .
· نظر به اين که نيمه عمر پرولاکتين 30 دقيقه و ترشح آن به شدت از تنش (استرس) اثر می پذيرد ، پيش از خونگيری ، بيمار به مدت نيم ساعت در محل آزمايشگاه استراحت کند .
· تحريک پستان ها به هر دليلی باعث افزايش پرولاکتين می شود .
· هنگام خونگيری سعی شود رگ مناسبی انتخاب گردد. چون با چند بار ورود سوزن به رگيا عضله، بيمار دچار تنش می شود و سطح هورمون افزايش می يابد .
در هر حال چنانچه مقدار پرولاکتين بيش از اندازه ی عادی باشد، بهتر است آزمايش بار ديگر انجام شود و اگر باز هم نتيجه پيشين به دست آمد ، برای بار سوم بهتر است بيمار پانزده دقيقه پيش از خونگيری با مالش، سرپستان ها را تحريک کند. اين کار در افراد سالم سطح پرولاکتين را چندان افز ايش نمی دهد، اما در افرادی که سلول های لاکتوتروف پرکاری دارند، می تواند پرولاکتين را تا ده برابر افزايش د هد.
از آزمون تحريکی به کمک تزريق TRH نيز می توان کمک گرفت . در اين حالت ، خونگيری پس از تزريقيک آمپول 250 ميکروگرمی به بيمار در دقيقه های صفر، 20 و 60 انجام شود . افزايش پرولاکتين در افراد مبتلا به آدنوم هيپوفيز بسيار بسيار شديد است .